NIEPOKALANA dłuta T. O. Sosnowskiego w Papieskim Kolegium Polskim w Rzymie

Tomasza Oskara Sosnowskiego († 1886) można bez wahania nazwać rzeźbiarzem Najświętszej Maryi Panny Niepokalanie Poczętej. W białym marmurze karraryjskim wykonał kilka Jej posągów, jeden z nich znajduje się w Papieskim Kolegium Polskim w Rzymie (od kilku lat w reorganizacji).

Początkowo, gdy siedziba Kolegium znajdowała się przy via dei Maroniti, rzeźba była umieszczona w kościele kolegiackim. Obecnie stoi w ogrodzie, przy alei wjazdowej. Powstała między 1858 a 1875 rokiem. Była darem polskiej filantropki Dionizji Poniatowskiej.

Lechosław Lameński w książce poświęconej T. O. Sosnowskiemu tak opisał losy posągu:

(…) księża Zmartwychwstańcy ustawili posąg w kościele Kolegium Polskiego przy Via dei Maroniti… Ale mogło to nastąpić dopiero około 5 listopada 1881 roku, kiedy kościółek przejęty przez Polaków odnowiono i poświęcono. Posąg stanął w ołtarzu bocznym, prawdopodobnie z prawej strony, gdyż w ołtarzu z lewej umieszczono inną rzeźbę artysty – posąg Ecce Homo (…)

Sprawy własnościowe nie były chyba do końca uregulowane, skoro w marcu 1897 roku, podczas dzielenia zgromadzonych u Zmartwychwstańców piętnastu posągów marmurowych Sosnowskiego pomiędzy jego krewnych, Bronisławie z Falkowskich Czosnowskiej przypadła w udziale «Madonna duża Niepokalanego Poczęcia». Chyba, że chodzi tutaj o jeszcze jedną replikę Madonny, o której nie wiemy?!

Faktem jednak jest, że gdy w 1936 roku przenoszono Kolegium do nowego gmachu przy Piazza Remuria, przeniesiono również posąg (Bronisławy z Falkowskich Czosnowskiej?) i umieszczono w kaplicy Kolegium w suterenie. W 1947 roku przebudowano budynek Kolegium, a posąg Matki Boskiej Niepokalanie Poczętej został ustawiony na cokole (z napisem na ścianie frontowej: TOTA PULCHRA ES / MARIA) w ogrodzie (rodzaj altanki) na wprost głównego wejścia na posesję.” (L. Lameński Tomasz Oskar Sosnowski 1810-1886. Polski rzeźbiarz w Rzymie, s. 216-217)

W Rocznikach Kolegium Polskiego w Rzymie (Rok III. Styczeń-Grudzień 1904, zeszyt VI) opublikowano zdjęcie posągu Niepokalanej.

Pod zdjęciem zamieszczono następującą informację:

DZIEWICA NIEPOKALANA. STATUA DŁUTA HR. OSKARA SOSNOWSKIEGO w kościele Kolegium Polskiego w Rzymie. Dar P. Daryuszowej Poniatowskiej.

L. Veuillot w dziełku swojem „Le Parfum de Rome” poświęcił swego czasu osobny rozdział rzeźbom Oskara Sosnowskiego, w ciepłych słowach skreślił niektóre rysy jego życia i tę „jasną, wspaniałą i cudownie piękną statuę Dziewicy Niepokalanej”, wykutą z przedniego marmuru, nazwał „najdoskonalszem dziełem” zmarłego przed 18 laty polskiego artysty – rzeźbiarza.

Niepokalaną T. O. Sosnowskiego, jak również wiele innych dzieł artysty znajdujących się w Papieskim Kolegium Polskim w Rzymie, miałam okazję oglądać w roku 2018, jeszcze przed rozpoczęciem reorganizacji, której zakończenia z niecierpliwością oczekują wszyscy, którym nie jest obojętny los tej niezwykle zasłużonej dla Polaków placówki.

Agata Rola-Bruni