TWORZYLI W RZYMIE, ZGINĘLI W POWSTANIU WARSZAWSKIM: KRYSTYNA DĄBROWSKA I WIKTOR MAZUROWSKI

Krystyna Dąbrowska i Wiktor Mazurowski byli członkami założonego w 1936 roku Związku Artystów Polskich Kapitol w Rzymie. Wrócili do Warszawy przed rozpoczęciem II wojny światowej. Z okazji rocznicy wybuchu Powstania Warszawskiego przypominamy ich sylwetki

KRYSTYNA DĄBROWSKA (26 XI 1906 – 1 IX 1944)

Krystyna Dąbrowska urodziła się w Warszawie. Ukończyła Gimnazjum im. Marii Konopnickiej. Studiowała w Poznaniu na Wydziale rzeźby i brązownictwa  w Państwowej Szkole Sztuk Zdobniczych i Przemysłu Artystycznego (1925-30), następnie kontynuowała studia w Warszawie w ASP. W 1935 roku wyjechała do Rzymu, gdzie w 1937 roku ukończyła Królewską Akademię Sztuk Pięknych, w rok później – Królewską Szkołę Medalierską przy Mennicy Państwowej.

W Rzymie utrzymywała bliski kontakt z Antonim Madeyskim, była członkiem Związku Artsytów Polskich Kapitol w Rzymie. Wystawiła swoje prace wystawie zbiorowej grupy Kapitol w salach wystawowych Pałacu Doria. Za Autoportret otrzymała nagrodę ambasadora RP przy Watykanie. K. Dąbrowska była niezwykle dobrze zapowiadającą się artystką. Samodzielne prace tworzyła już w czasie studiów poznańskich i warszawskich, głównie figurki i plakiety o tematyce sportowej. Rzeźby o tematyce sportowej wykonywała również w kamieniu. W jej twórczości nie brakowało też rzeźb o tematyce religijnej, wykonywała też dekoracyjne detale architektoniczne. Uprawiała portret rzeźbiarski. Zajmowała się także malarstwem, w czasie pobytu we Włoszech wykonała ok. 70 akwarel widoków miejsc, które zwiedzała. Większość prac Dąbrowskiej zaginęła w czasie Powstania Warszawskiego.

W czasie okupacji, K. Dąbrowska działała w konspiracji. Była patrolową w kompanii „Koszta” – ochrony sztabu Komendy Obszaru Warszawskiego Armii Krajowej. W Powstaniu Warszawskim brała udział jako sanitariuszka (szlak bojowy Śródmieście Północ, ps. Krystyna, w stopniu sierżanata). Ciężko ranna w akcji ratunkowej, zmarła w szpitalu powstańczym 1 września 1944 r. Odznaczona została Krzyżem Walecznych.

WIKTOR MAZUROWSKI (1859 – 6 VIII 1944)

Wiktor Mazurowski urodził się w Warszawie w 1859 roku. Po nauce w warszawskiej Klasie Rysunkowej w latach 1878-89 studiował w Akademii Sztuk Pięknych w Petersburgu. W 1889 otrzymał stypendium na roczny pobyt za granicą, zwiedzał w tym czasie m.in. Włochy. Specjalizował sie w tematyce batalistycznej. Otrzymał trzyletnie stypendium na pobyt w róznych jednostkach armii rosyjskiej, w celu poczynienia studiów życia codziennego i obyczajów panujących w wojsku. W czasie wojny rosyjsko-japońskiej 1904-1905 towarzyszył oddziałom frontowym. Również w czasie I wojny światowej, sporządził liczne szkice epizodów frontowych. Oprócz wydarzeń współczesnych odtwarzał również sceny historyczne, np. dotyczące kampanii napoleońskiej. Po 1911 roku żonaty z polską pianistką Jadwigą Zaleską-Mazurowską. Po rewolucji październikowej 1917 wrócił na krótko do Warszawy, a potem przeniósł się do Włoch, które znał ze swych wcześniejszych podróży. W Rzymie (mieszkał i pracował w Hospicjum Polskim św. Stanisława) malował, oprócz obrazów batalistycznych wizerunki świętych, pejzaże, postacie antycznych bogiń i portrety. Na krótko przed wybuchem II wojny światowej wrócił do kraju.

Zginął w czasie Powstania Warszawskiego. Podczas Rzezi Ochoty został w wieku 85 lat zamordowany strzałem w głowę przez żołnierzy z odziału SS RONA, pod budynkiem przy ulicy Filtrowej 83 (Mazurowscy mieszkali pod nr 12), ponieważ nie nadążał za kolumną ludności cywilnej pędzonej w stronę „Zieleniaka” (dzisiejsze hale Banacha). Parę ulic dalej, zastrzelona została wówczas również jego żona Jadwiga.

Więcej informacji o Krystynie Dąbrowskiej, Wiktorze Mazurowskim i innych artystach polskich tworzących w Rzymie w książce z serii ŚWIADECTWA. TESTIMONIANZE p.t. “W poszukiwaniu piękna. Polscy artyści plastycy we Włoszech (II poł. XIX w. i I poł. XX w.)”, wydanej w Rzymie w roku 2014 przez Fundację Rzymską im. J. Z. Umiastowskiej.

Oprac. Agata Rola-Bruni