Zbliża się 20. rocznica śmierci prof. Karoliny Lanckorońskiej (†25 VIII 2002 r.), zmarłej w Rzymie i pochowanej w tzw. „kwaterze cudzoziemskiej – riquadro stranieri” na cmentarzu Campo Verano (Vecchio Reparto kw. 38). PRZEJDŹ DO GALERI ZDJĘĆ GROBU PROF. K. LANCKOROŃSKIEJ→

Z tej okazji zachęcamy do zapoznania się z rodzinną kolekcją Lanckorońskich, którą prof. Karolina Lanckorońska złożyła „w hołdzie Rzeczypospolitej wolnej i niepodległej”. Uroczyste przekazanie daru nastąpiło 26 października 1994 roku w Belwederze na ręce Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Lecha Wałęsy. Zamek Królewski w Warszawie otrzymał m.in. obrazy z dawnej galerii Stanisława Augusta, portrety rodzinne Rzewuskich i Lanckorońskich, a także meble, archiwalia i pamiątki rodzinne. Kolekcja złożona z 84 obrazów dawnych mistrzów, głównie szkół włoskich, wzbogaciła natomiast zbiory Zamku Królewskiego na Wawelu.

Fragment kolekcji Lanckorońskich znajdującej się na Zamku Królewskim w Warszawie miałam okazję oglądać podczas mojej ostatniej wizyty w Stolicy w czerwcu br. Poniżej zamieszczam zwięzłą informację na jej temat ze strony Zamku Królewskiego w Warszawie, wzbogaconą o kilka własnych zdjęć. 

Agata Rola-Bruni

KOLEKCJA LANCKOROŃSKICH

Kolekcja, podarowana Zamkowi Królewskiemu w Warszawie przez Profesor Karolinę Lanckorońską, była własnością jej rodziny przez blisko dwa stulecia. Charakter zbioru ukształtowali dwaj wybitni kolekcjonerzy: prapradziad Ofiarodawczyni Kazimierz Rzewuski i Jej ojciec Karol Lanckoroński.

Zaczątkiem zbiorów były obrazy z dawnej galerii Stanisława Augusta zakupione przez Kazimierza Rzewuskiego w Warszawie w 1815 roku od spadkobierczyni księcia Józefa Poniatowskiego, jego siostry Marii Teresy Tyszkiewiczowej, oraz portrety rodzinne znajdujące się w majątku Rozdół w powiecie żydaczowskim.

Obrazy z dawnej galerii królewskiej zostały przeniesione do Wiednia, a po śmierci Kazimierza w 1820 roku przeszły na własność jego jedynej córki Ludwiki, od 1794 roku żony Antoniego Józefa Lanckorońskiego. Syn Ludwiki i Antoniego Kazimierz Lanckoroński ożenił się z Leonią z Potockich, która wniosła do zbiorów kolekcje malarstwa francuskiego, wachlarzy i miniatur. Syn Leonii i Kazimierza, Karol Lanckoroński powiększył zbiory rodzinne o zespół obrazów szkół włoskich z XIV, XV i XVI wieku, a także o zbiory sztuki orientalnej będące owocem podróży kolekcjonera.

W końcu XIX wieku Karol Lanckoroński zbudował w Wiedniu przy Jacquingasse 18 neobarokowy pałac według projektu architektów Ferdinanda Fellnera i Hermana Helmera, gdzie znalazła miejsce kolekcja sztuki europejskiej, jak również część portretów sprawdzonych z Rozdołu. W roku 1903 pałac i zbiory udostępniono publiczności. W roku 1915 do Wiednia trafiły również pozostałe obrazy i meble z Rozdołu, szczęśliwie ocalałe ze zdewastowanego w 1914 roku pałacu.

Po śmierci Karola Lanckorońskiego jego syn Antoni oraz córki Karolina i Adelajda zamierzali przenieść kolekcję do Lwowa, ale wybuch drugiej wojny światowej udaremnił ich plany. Zarekwirowane przez władze hitlerowskie zbiory Lanckorońskich wywieziono do kopalni w okolicy Salzburga, gdzie gromadzono dzieła sztuki zrabowane w całej Europie.

Po wojnie Lanckorońscy odzyskali kolekcję i umieścili ją w Zamku Hohenems w południowej Austrii. Tam, wskutek pożaru, około 120 obrazów uległo zniszczeniu, ale najcenniejsze uratowano i przeniesiono do Szwajcarii i Anglii. Niektóre obrazy z kolekcji zostały sprzedane dla ratowania polskich instytucji, m.in. Biblioteki Polskiej w Paryżu. 26 października 1994 roku Karolina Lanckorońska podarowała kolekcję Rzeczypospolitej Polskiej.

Zamek Królewski w Warszawie otrzymał część zbioru zawierającą 15 obrazów z dawnej galerii Stanisława Augusta oraz portrety rodzinne Rzewuskich i Lanckorońskich, a także zespół mebli, cenne archiwalia i pamiątki rodzinne. Natomiast Zamek Królewski na Wawelu wzbogacił się o 76 obrazów szkół włoskich. Na początku 1995 roku oba obdarowane muzea zorganizowały pokazy daru. 10 sierpnia 1998 roku, w dzień setnych urodzin Karoliny Lanckorońskiej, Zamek Królewski w Warszawie otworzył nową część stałej ekspozycji na drugim piętrze północnego skrzydła, prezentującą najcenniejsze obrazy z daru Profesor Lanckorońskiej. Obecnie kolekcja prezentowana jest w Galerii Arcydzieł na parterze.

TEKST ZA: www.zamek-krolewski.pl

ZDJĘCIA: Agata Rola-Bruni

Niektóre obrazy z kolekcji Lanckorońskich podarowane Zamkowi Królewskiemu w Warszawie:

Portrety rodzinne:

Antoni Józef Lanckoroński (Józef Grassi, 1791)

Kazimierz Rzewuski (Andrea Appiani, 1806)

Ludwika Lanckorońska née Rzewuska (Sophie Ernestine de Tott, po 1794 r.)

Antoni Józef Lanckoroński (Johann Baptist Lampi mł., 1817)

Inne:  

„Dziewczyna w ramie obrazu” oraz „Uczony przy pulpicie” (Rembrandt van Rijin, 1641)

„Skrucha św. Piotra” (według Rembrandta, 1 poł. XVIII w.)

„Antoni Burbon, król Nawarry od 1555” (Corneille de Lyon, 1548)

„Wróżka” (Jean Pierre Norblin de la Gourdaine, 1768)

„Kuglarz a małpką” (Jean Pierre Norblin de la Gourdaine, 1768)

„Widok Lier” (Hendrik Frans de Cort, 1774)

„Burza morska“ (Ludolf Backhuysen, 1702)

„Krajobraz z pasterzami (Jan Frans Smoolmaker, 2 poł. XVII w.)

„Krajobraz z rzeką w dolinie” (Jan Hackaert (?), poł. XVII w.)

„Krajobraz z młynem” (Cornelis Decker, 2 poł. XVII w.)

„Wiejski doktor” (David Teniers Młodszy, ok. 1670)

„Sprzedawca wódki” (krąg Davida Teniersa Młodszego, 2 poł XVII w.)

„Palacz i pijak” (Adriaen van Ostade, ok. 1654)

„Żołnierz i biały koń” (Philips Wouwerman, ok. 1647)

„Studium do Herkulesa” (?, przed 1873)

W dalszej części Galerii Arcydzieł znajduje się obraz podarowany przez Fundację Lanckorońskich „Festyn nad zatoką” (Agostino Tassi, 1618-1620)

Cena biletu normalnego do Galerii Arcydzieł 30 zł. W środy wstęp do Zamku bezpłatny. Więcej informacji na: www.zamek-krolewski.pl

Oprac. Agata Rola-Bruni

*W tym roku ukazała się książka poświęcona tym obrazom. Poniżej okładka.